Nederlandse jongeren behoren tot de minst gemotiveerde lezers ter wereld. En slechts de helft van de kinderen die de basisschool verlaten, heeft een taalniveau waarmee ze zich kunnen redden in de maatschappij. Het zijn alarmerende uitkomsten van onderzoeken zoals De staat van het Onderwijs. Reden voor de gemeente Helmond om een leesoffensief te beginnen. Bibliotheek Helmond-Peel en BCO Onderwijsadvies en –ondersteuning trekken dit offensief, dat in totaal 2,5 jaar duurt. Ze werken daarbij samen met de gemeente, kinderopvang, scholen en de Helmondse Educatieve Agenda (HEA).
Motor voor leesvaardigheid
‘Lezen vergroot de taalontwikkeling, woordenschat, de concentratie, fantasie en kennis over de wereld’, zegt Marijke Joosten, manager van de bibliotheek. ‘We willen dan ook dat kinderen het lezen weer leuk gaan vinden. Ze moeten weer motivatie krijgen om een boek te pakken.’ Die motivatie is de basis, aldus Pierre Pas, senior adviseur bij BCO. ‘Het is de motor om leesvaardig te worden. Scholen zijn helaas gewend geraakt aan leesmethodes met verarmde teksten over veel verschillende onderwerpen die niet altijd aansluiten bij de belevingswereld van leerlingen. Dat motiveert niet.’
Zo werkt het
Leesoffensief Helmond pakt het anders aan, met Bibliotheek op school en de door BCO ontwikkelde methodiek Snap je taal. Scholen gaan deze aanpak breed inzetten. Om te laten zien op welke manier dat kan, is als opstart begonnen met kinderen die een leesachterstand hebben. 12 weken lang, een dag in de week, werken zij na schooltijd aan hun leesvaardigheid. Ze doen dit onder begeleiding van een uitvoerder. Dit is een dyslexiebehandelaar of pabo-student. De uitvoerder peilt per kind de interesses en maakt een leesprofiel: wat vindt het kind leuk, wat doet het graag? De uitvoerder kiest vervolgens een thema dat alle kinderen leuk vinden. De leesmediacoach van de bibliotheek zoekt daar rijke teksten bij – van verhalen tot liedjes en van kookrecepten tot strips – en denkt mee over activiteiten om de leesmotivatie te stimuleren. Hiermee gaan de kinderen aan de slag. Ze sluiten het thema af met een presentatie aan andere kinderen, ouders, leerkrachten. Hoe die presentatie eruitziet, bepalen ze zelf. Dat kan een spreekbeurt zijn, maar ook een toneelstukje of PowerPoint.
Betrokkenheid is groot
Op dit moment doen 3 scholen mee aan het leesoffensief: kindcentrum Westwijzer (opvang en basisonderwijs), De Korenaar en SBO de Toermalijn. ‘Ik ben een paar keer gaan kijken’, zegt Danique Vermeulen, leerkracht groep 4 op Westwijzer. ‘Er zit een aantal kinderen uit mijn klas in de leesgroep. Als ik zie hoe leuk ze het vinden, hoe graag ze willen leren lezen: dat is echt fantastisch. Hun betrokkenheid is heel groot. Heel anders dan in de klas, waar we met een vaste methode werken.’
'Ik hoef alleen maar een thema te kiezen en de leesmediacoach komt vervolgens met een heel scala aan rijke teksten die bij het niveau van de kinderen passen. Dat is super, die expertise is echt van toegevoegde waarde. Ook leerkrachten gaan daar veel plezier aan beleven.'
Leesmediacoach belangrijk
Tessy Joosten is pabo-student en een van de uitvoerders. Ook zij ziet hoe graag de kinderen in haar groepje lezen. Ze prijst de rol van de leesmediacoach. ‘Ik hoef alleen maar een thema te kiezen, zij komt vervolgens met een heel scala aan rijke teksten die bij het niveau van de kinderen passen. Dat is super, die expertise is echt van toegevoegde waarde. Ook leerkrachten gaan daar veel plezier aan beleven.’ Want het is de bedoeling dat de werkwijze van Snap je taal langzaam maar zeker overgenomen wordt in de klas. Daaraan wordt nu al gewerkt. ‘Regelmatig ontmoeten uitvoerders, leesmediacoaches, leerkrachten en pedagogisch medewerkers elkaar in een leernetwerk’, vertelt Marijke. ‘Hierin delen we ervaringen, lichten we de werkwijze toe en bespreken we de voortgang.’
‘De leesmotivatie bij kinderen is vaak ver te zoeken. Deze aanpak bewijst dat je kinderen kunt raken door teksten te kiezen die bij hun leefwereld aansluiten. De kinderen smullen ervan.’, vertelt Monique Klaassen, directeur van SBO de Toermalijn en Westwijzer.
Vliegwiel voor integratie op school
Over die voortgang zijn de betrokkenen positief. De betrokkenheid en leesmotivatie is flink toegenomen. Of de methodiek ook daadwerkelijk tot betere leesresultaten leidt? Dat wijst de Cito-toets straks uit, maar iedereen is daar eigenlijk wel van overtuigd. Ook Monique Klaassen, directeur van De Toermalijn en Westwijzer. ‘De leesmotivatie bij kinderen is vaak ver te zoeken. Ook omdat er thuis niet gelezen en voorgelezen wordt, maar naar filmpjes op de iPad wordt gegrepen. Deze aanpak bewijst dat je kinderen kunt raken door teksten te kiezen die bij hun leefwereld aansluiten. De kinderen smullen ervan.’ Ze wil het huidige leesoffensief als vliegwiel gebruiken om de werkwijze breed te integreren binnen haar scholen. ‘De urgentie om kinderen weer aan het lezen te krijgen is groot. Danique en een collega van haar maken daarvoor nu een taalplan. Onze leerkrachten zijn in ieder geval al enthousiast.’