De kinderen van de groepen 6, 7 en 8 zijn lekker aan het werk. Een groepje krijgt taalinstructie, anderen werken zelfstandig op hun laptop of lezen in een boek. Ze leren van en met elkaar, op hun eigen niveau. Het is gezellig, sfeervol. Het nieuwe schoolgebouw ademt rust, geborgenheid en ruimte. De volledig glazen wand met schuifdeuren versterkt dit gevoel. Het zorgt voor veel natuurlijk licht en een mooie verbinding met de speelplaats buiten. ‘We zitten op het platteland, kinderen zijn gewend om ruimte te hebben’, zegt directeur Miranda de Graauw. ‘Dan wringt het als je ze ‘ophokt’ in een traditioneel klaslokaal. Hier leren ze binnen en buiten, op een mooie speelplaats met een rijke leeromgeving. Het gebouw helpt om unitonderwijs grondig vorm te geven.’
Leerkrachten misten houvast
De Vest begon een aantal jaren geleden met unitonderwijs. Traditionele leerjaarmethodes maakten plaats voor methodieken en begeleiding die aansluiten bij gepersonaliseerd leren. Het team was enthousiast. Maar de overgang bleek groot. ‘We misten houvast’, vertelt leerkracht en coördinator rekenonderwijs Kim Schilders. ‘Het was bijvoorbeeld elke keer zoeken naar manieren om goede instructies te geven. We hadden het idee dat we een eigen lesmethode aan het ontwikkelen waren. Dat zorgde voor een hoge werkdruk en stress. Sommige collega’s werden onzeker.’ ‘Unitonderwijs voelde als alles loslaten, terwijl het anders vasthouden is’, vult Miranda aan. ‘Maar hoe, dat was nog niet duidelijk. Wel was duidelijk dat het hele team aan de slag wilde met unitonderwijs. Er was een enorme drive om samen te leren, om samen de kwaliteit verbeteren.’
"Unitonderwijs voelde als alles loslaten, terwijl het anders vasthouden is"
Negen ontwikkelvelden voor unitonderwijs
Om weer meer richting te krijgen en diepgang in didactische kennis en vaardigheden, schakelde de school senior adviseur Anne van Bijnen van BCO Onderwijsadvies en -ondersteuning in. Zij constateerde dat het team geneigd was om snel in oplossingen en middelen te denken. ‘Het team was zwemmende, ook waren er veel personele wijzigingen. Logisch dat je dan concrete handvatten wilt. Het is belangrijk om vast te houden aan je visie, aan de keuze voor unitonderwijs.’ Het leidde tot een traject waar het team nu middenin zit. Aan de hand van de negen ontwikkelvelden van Slimfit werken team, directie en Anne samen aan goed unitonderwijs.
Leerkrachten gebruiken elkaars sterke kanten
Een van de ontwikkelvelden is de leerinhoud en de lesinstructie. Kim: ‘We werken nu met de jaarplanning in Gynzy als leidraad. Dat geeft houvast. De focus lag in het begin vooral op de kwaliteit van de instructies en de juiste doelen. Eigenaarschap, de eigen verantwoordelijkheid van het kind, verschoof daardoor wat naar de achtergrond. Samen met Anne bekijken we hoe we dat oplossen. Want we willen dat het kind zelf zijn doelen vaststelt en daaraan werkt.’ Ook op andere ontwikkelvelden worden stappen gezet. Zoals de professionele leergemeenschap. ‘Kim gaat de units in om te observeren, vragen te stellen en bij te springen, zodat collega’s bij elkaar kunnen kijken’, zegt Anne. ‘Leerkrachten leren van en met elkaar. Ook gebruiken ze elkaars talenten. Een leerkracht die graag en goed instructies geeft, neemt bijvoorbeeld die taak op zich. Miranda ondersteunt als schoolleider het proces, faciliteert het leren met elkaar en monitort het proces in relatie tot de visie.’
Vragen stellen en hardop denken
Parallelle processen over bijvoorbeeld de groeimindset en het werken met executieve functies versterken het proces op weg naar unitonderwijs. Anne: ‘We stellen vragen en denken hardop met elkaar.’ Kim vindt het een prettige manier van werken. ‘Fijn is dat Anne in de unit komt en kritische vragen stelt. In de onderbouw begonnen we bijvoorbeeld nog steeds met een klassikaal kringgesprek. Anne stelt dan vragen: draagt het bij aan de visie? Is het misschien beter om in kleinere groepjes te beginnen, zodat meer kinderen betrokken zijn? Ze zet je aan het denken.’
Ontdekkingsreis
Miranda noemt het proces naar goed unitonderwijs een ontdekkingsreis. ‘Door de reis samen te maken, kunnen we elkaar helpen en er samen van genieten. Anne zorgt voor de welkome verdieping. Stapje voor stapje komen we verder.’ Een groot voordeel van unitonderwijs heeft het team al ervaren, zegt Miranda. ‘Als iemand afwezig is, wordt dat in de eigen unit opgevangen. Ik ben megatrots op de flexibiliteit van het team, leerkrachten hebben veel voor elkaar over.’ Anne: ‘De teamleden zijn een avontuur aangegaan, waarin ze elkaar kritisch bevragen en waarbij er niet op iedere vraag een panklaar antwoord is. Dat getuigt van lef en flexibiliteit. Bovendien staan alle neuzen dezelfde kant op en heeft het team de wil om het morgen beter te doen dan vandaag en om met elkaar te genieten. Die basisattitude is nodig om van unitonderwijs een succes te maken.’
Direct aan de slag met Leren anders organiseren?
Miranda noemt het proces naar goed unitonderwijs een ontdekkingsreis. ‘Door de reis samen te maken, kunnen we elkaar helpen en er samen van genieten. Anne zorgt voor de welkome verdieping. Stapje voor stapje komen we verder.’ Een groot voordeel van unitonderwijs heeft het team al ervaren, zegt Miranda. ‘Als iemand afwezig is, wordt dat in de eigen unit opgevangen. Ik ben megatrots op de flexibiliteit van het team, leerkrachten hebben veel voor elkaar over.’ Anne: ‘De teamleden zijn een avontuur aangegaan, waarin ze elkaar kritisch bevragen en waarbij er niet op iedere vraag een panklaar antwoord is. Dat getuigt van lef en flexibiliteit. Bovendien staan alle neuzen dezelfde kant op en heeft het team de wil om het morgen beter te doen dan vandaag en om met elkaar te genieten. Die basisattitude is nodig om van unitonderwijs een succes te maken.’